De geschiedenis van Sinterklaas: dit wist je nog niet
Waar moet je aan denken bij het Sinterklaasfeest? Misschien aan een man met een lange witte baard en een mijter op zijn hoofd of juist aan de Pieten die hem elk jaar helpen om de kinderen in Nederland en België cadeautjes te geven. Of je denkt misschien aan de stoomboot waarmee de goedheiligman ieder jaar vanuit Spanje naar Nederland komt. Het Sinterklaasfeest wordt al jaren gevierd en bestaat al veel langer dan je denkt. In deze blog zoomen we dieper in op de geschiedenis van Sinterklaas en de dingen die je waarschijnlijk nog niet weet.
Sinds de middeleeuwen
Het Sinterklaasfeest wordt al sinds de middeleeuwen gevierd! Voornamelijk op kloosterscholen waarbij de goedheilig man tijdens het mirakelspel verscheen, de ijverige kinderen beloonden en de luie kinderen vermaande. De viering viel samen met het kinderbisschopspel en de kinderbisschop werd op 6 december gekozen. De kinderbisschop en diens aanhang werden tot 28 december voorzien van voedsel en geschenken. Andere kinderen kregen geld en op 6 december een vrije dag om het Sint-Nicolaasfeest te vieren.
Geld in plaats van cadeautjes
Vanaf 1427 was het gebruikelijk om geld in de schoenen van kinderen te stoppen. Geen cadeautjes, zoals we dat op de dag van vandaag doen. In tijden van armoede was het bisschopgeld meer dan welkom. Deze traditie ontstond in 1427 in de Utrechtse Nicolaaskerk waar kinderen hun schoen mochten zetten. In deze periode was het ook gebruikelijk dat kinderen verkleed over straat liepen in een optocht en bisschopsgeld van voorbijgangers kregen.
Waarom een schoen zetten?
Je schoen zetten is al een jarenlange traditie van het moderne Sinterklaasfeest, maar werd dus al in de 15e eeuw gedaan. De reden waarom voor de schoen is gekozen, is eigenlijk heel logisch. Arme kinderen en gezinnen hadden destijds niet veel meer dan kleding en dus ook schoenen en de kinderen kregen de kans om hun schoen in de kerk neer te zetten, zodat de rijken deze konden vullen met etenswaren en geld. Op een bepaald moment werd ook thuis de schoen gezet, zodat ouders hun kinderen cadeautjes konden geven. Een traditie die nog steeds in stand wordt gehouden.
Sinterklaas is niet op 5 december jarig
Sinterklaas is op 6 december jarig. Daarom vieren we pakjesavond op 5 december, zodat de goedheiligman na een avond over de daken te hebben geraasd kan genieten van zijn welverdiende rust. Echter is de ‘echte’ Sinterklaas niet op 6 december geboren, maar gestorven. Sinterklaas is namelijk gebaseerd op de Griekse bisschop Nicolaas van Myra die mensen in armoede hielp door hen geschenken te geven. Zijn geboortedatum is niet bekend, maar hij overleed op 6 december 342 na Christus.
Beschermheilige
Nicolaas wordt gezien als de beschermheilige van kinderen, kooplieden en de armen. Meerdere kerken wereldwijd zijn aan de heilige gewijd. Nicolaas is ook de patroonheilige van meerdere kerken in Nederland en België en vooral in havensteden, zoals Amsterdam en Antwerpen. Tegenover Amsterdam Centraal staat nog altijd de Nicolaasbasiliek. In Nederland zijn ruim 70 kerken aan Sint-Nicolaas gewijd, waarvan de meeste in de provincie Friesland staan.
Moderne Sinterklaas sinds de 19e eeuw
Het moderne Sinterklaasfeest, zoals we dat op de dag van vandaag kennen en vieren, is in de 19e eeuw bedacht. Jan Schenkman wordt dan ook vaak gezien als de bedenker van Sinterklaas, want hij schreef het populaire kinderboek Sint Nikolaas en zijn knecht in 1850. Daarin worden bekende en belangrijke elementen van het huidige Sinterklaasfeest beschreven. Denk dan aan dingen, zoals het feit dat Sinterklaas in Spanje woont, met een stoomboot reist en Pieten heeft die hem helpen om kinderen cadeautjes en snoepgoed te geven. Door de jaren heen zijn er natuurlijk veel dingen veranderd, aangepast, vervangen en verbeterd.
Sinterklaas als boeman
Sinterklaas is niet altijd als goedheiligman afgeschilderd, want hij is voor een poosje ook een duister figuur geweest. Brave kinderen werden weliswaar beloond, maar ongehoorzame kinderen werden hard gestraft. Op sommige prints is zelfs te zien dat een bisschop kinderen billenkoek geeft. In een aantal prenten wordt hij ook neergezet als een afschrikwekkende zwarte man met kettingen aan zijn voeten en narrenbelletjes. Dit gedaante wordt ook wel Zwarte Klaas genoemd. In 2010 schreef en regisseerde de Nederlandse regisseur Dick Maas een horrorfilm genaamd “Sint” waarin Sinterklaas eveneens wordt neergezet als een weerzinwekkende man die het vooral gemunt heeft op jonge kinderen.
De ‘echte’ Sinterklaas
Voor veel dertigers en veertigers is de ‘echte’ Sinterklaas Bram van der Vlugt. Sinds 1986 heeft de acteur de rol van Sinterklaas gespeeld tijdens de landelijke intochten die op televisie werden uitgezonden. Dit heeft hij tot 2010 gedaan. In 2011 nam Flodder-acteur Stefan de Walle het stokje over. Na 2010 trad van der Vlugt nog regelmatig op als Sinterklaas en was hij vaak te gast in bekende televisieprogramma’s. Naast Stefan de Walle spelen ook GTST-acteur Wilbert Gieske en toneelspeler Hans Kesting de rol van de goedheiligman in verschillende theatervoorstellingen, televisieprogramma’s en bioscoopfilms. Presentator Robert ten Brink speelt de rol ook regelmatig.
Waarom woont Sinterklaas in Spanje?
Bisschop Nicolaas van Myra, waarop Sinterklaas is gebaseerd, is niet in Spanje geboren en heeft daar tot zover bekend niet gewoond. Het is dus een verzinsel dat Sinterklaas een Spanjaard is. Spanje werd als zijn woonplaats gekozen, omdat het een jarenlange traditie is dat kinderen en volwassenen tijdens het Sinterklaasfeest verse sinaasappels en mandarijnen krijgen. De locatie heeft dus alles te maken met het feit dat Sinterklaas ieder jaar met een verse lading sinaasappels en mandarijnen naar Nederland komt om ze uit te delen. Een leuk feitje is dat de sinaasappel of mandarijn symbool staat voor voorspoed.
Sinterklaascadeautjes
Een traditie van het moderne Sinterklaasfeest is dat vooral kinderen in de periode van half november tot 5 of 6 december cadeautjes krijgen. In aanloop naar pakjesavond, dat gebruikelijk op 5 of 6 december wordt gevierd, mogen kinderen hun schoen zetten. Ze krijgen dan kleine cadeautjes, snoepgoed en lekkernijen of helemaal niets. Op pakjesavond krijgen ze dan vaak grotere en ook duurdere cadeaus. Voor onze hulpsinten (lees ouders en begeleiders) hebben wij een groot assortiment van Sinterklaascadeaus in verschillende prijsklassen, zodat je de kinderen tijdens het Sinterklaasfeest kunt verrassen
